Hoe zit het met dakloze mensen die buiten slapen in de winter? We leggen het je uit.
Dit artikel schreven we eind 2021, maar is nog steeds actueel.
Er is een winterkouderegeling, en een winteropvang. Wat is het verschil?
In de vier grote steden (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht), evenals in verschillende andere gemeenten, wordt altijd de winterkouderegeling aangeboden. Als de winterkouderegeling van kracht is, krijgt iedereen een gratis slaapplek, ongeacht waar iemand vandaan komt en ook als iemand er normaal gesproken geen recht op heeft. Voorwaarde is wel dat de betreffende persoon nergens anders kan slapen.
Een aantal gemeenten doet meer. Zij bieden - naast een winterkouderegeling - ook een winteropvang aan. Een winteropvang is tijdens de winter elke dag open - of het nou vriest of niet. Iedere gemeente mag zelf bepalen of er een winteropvang komt of niet.
(klik op de infographic hieronder om hem uit te vergroten.)
Meer over die winterkouderegeling. Waarom hebben we die regeling?
• Guur winterweer vergroot de kans op onderkoeling. Denk aan kou, hevige wind en natte kleren door regen.
• Als je op een koude ondergrond slaapt, koelt het lichaam razendsnel af.
• Dakloze mensen met een verslaving lopen extra gevaar. Het drinken van bijvoorbeeld alcohol geeft een warm gevoel vanbinnen, maar tegelijkertijd verwijden de bloedvaten. Ze verliezen sneller warmte en hebben dat niet meteen door.
• Dakloze mensen hebben door het harde leven op straat eerder gezondheidsklachten, zoals hart- en ademhalingsproblemen. Kou vergt veel van het lichaam en de kans op bijvoorbeeld een longontsteking is groter.
Welke mensen maken gebruik van de winterkouderegeling?
Het overgrote deel van de mensen dat in de grote steden gebruikmaakt van de winterkouderegeling heeft normaal gesproken geen recht op opvang. In bijvoorbeeld Amsterdam heeft hooguit een op de vier mensen buiten de winterkouderegeling ook recht op een opvangplek. Dat is de ervaring van Jos van Doorn, namens het Leger des Heils verantwoordelijk voor de winterkouderegeling in Amsterdam.
Een deel van de dakloze mensen die wordt opgevangen heeft meerdere problemen tegelijkertijd: een psychiatrische stoornis, een langdurige verslaving, een verstandelijke beperking. Ze hebben meestal ook verschillende mislukte zorgtrajecten achter de rug en kampen met schulden.
Het gaat om:
• Arbeidsmigranten. De grootste groep komt uit Oost-Europa. Denk aan landen als Polen, Roemenië en Tsjechië. Het gaat vaak om mensen die werkloos zijn of zwart werken in bijvoorbeeld de bouw of de Amsterdamse of Rotterdamse haven.
• Ongedocumenteerden. Dit zijn mensen zonder geldige verblijfspapieren.
• Nederlandse buitenslapers. Dit zijn meestal de zorgwekkende zorgmijders. Deze mensen hebben vaak wel recht op opvang, maar kiezen ervoor om buiten te slapen. Als de winterkouderegeling wordt afgekondigd, proberen politie en veldwerkers van het Leger des Heils en andere zorgorganisaties hen van straat te halen.
Hieronder zie je de cijfers van de winteropvang in Amsterdam, van de winter van 2019/2020, onderzocht door de GGD. Klik op de infographic om hem uit te vergroten.
Slaapt er in de vrieskou dan echt niemand meer op straat?
Hoeveel mensen er tijdens een winterkouderegeling toch nog op straat slapen, is niet bekend. In Groningen zijn er ongeveer tussen de 35 en 45 buitenslapers. Deze groep is goed in beeld bij de hulpverlening. Een klein aantal buitenslapers wil, hoe koud het ook is, niet van opvang gebruik maken. In Amsterdam werd er in 2019 en 2020 onderzoek gedaan in de inloophuizen van zorgorganisatie De Regenboog. Aan dakloze bezoekers werd gevraagd of ze tijdens de winterkouderegeling minimaal een nacht in de vrieskou hadden geslapen. Hieronder zie je de uitslag.
De cijfers maken helder dat er ook tijdens een winterkouderegeling mensen op straat slapen. Ze vinden bijvoorbeeld de opvang te onrustig, te ver weg of weten niet dat ze van de winterkouderegeling gebruik mogen maken. Er blijft dus altijd werk aan de winkel.
