‘Mevrouw, u mag hier niet fietsen’.
Krijg nou wat. Ik ben net opgestapt. En over 5 meter ben ik het centrum uit. Een boete? Doe even normaal zeg.
Aii, dat is dus mijn eerste reactie als ik word aangesproken op mijn gedrag. Oké, ik zég het niet tegen de jonge BOA, maar ik dénk het wel: Broekie.
Ik heb er nog wel een paar. Jaren geleden, m’n baas belt mij: ‘Lucy, ik wil je wat vragen. Heb jij vorige week toen je op mijn werkplek zat in dat dossier van je collega gekeken?’ De vraag komt hard aan. M’n hart klopt, m’n wangen worden warm. Nee, hoezo dan? Of in coronatijd. De oproep was: ‘Doe uw boodschappen alleen.’ M’n man en ik worden gesnapt als we met zijn tweeën met 2 winkelwagentjes onze gezamenlijke boodschappen doen bij de supermarkt. Het personeel rent achter ons aan, roept: ‘Daar, daar, die vrouw en die lange man’. Nou zeg, zijn ze niet goed, doe niet zo overdreven, wij zijn hele normale mensen hoor. Of laatst, toen ik een mailtje kreeg van het secretariaat: ‘Je hebt veel openstaande activiteiten in je administratie. Graag afhandelen.’ Jahaaa, alsof ik dat zelf niet weet.
Toegeven
Het valt niet mee om direct rondborstig en ruiterlijk te zeggen: ‘Ja, je hebt gelijk zeg. Dat deed ik fout.’ Aangesproken worden op je gedrag roept blijkbaar automatisch iets anders op: Ontkennen. Bagatelliseren. Het bij de ander leggen. Geen verantwoordelijkheid nemen. Goedpraten.
Conclusies
Bekende woorden. We schrijven ze soms makkelijk over onze reclasseringscliënten. En we verbinden er zomaar conclusies aan: niet gemotiveerd / wil niet meewerken / geeft tegenstrijdige verklaringen / is niet eerlijk / pro-criminele houding. Zou het waar zijn? Of zou er meer onder die eerste reactie kunnen zitten? Schaamte. Trots. Angst voor straf. Of voor dat knagende schuldgevoel. Onrecht voelen. Of (het zoveelste) oordeel. Gekleineerd voelen. Iets met autonomie: Hoezo kan jij dat over mij zeggen? Ik ben geen slechte jongen of zo.
Zou het kunnen?
Zou het bijvoorbeeld kunnen dat Brian liegt over zijn drugsgebruik, omdat hij zich doodschaamt? Dat Mateo het zeer onterecht vindt dat hij die agressie-regulatietraining moet volgen, omdat hij zijn hele leven al van alles de schuld krijgt? Of dat Yassin ontkent, omdat hij heeft meegekregen dat je altijd je hoofd hoog moet houden. En dat Rico niet in gesprek wil met die mensen van het NIFP, omdat hij geen idee heeft wat dat voor consequenties gaat hebben?
PS: Die baas heb ik na een uurtje met knikkende knieën teruggebeld: ‘Uhm.. ik heb het wél gedaan.’ Misschien was het lieg-schaamte. Of m’n geweten. En nee, daar hebben niet al onze cliënten last van. Het luchtte me wel op. Maar ik kreeg dan ook geen straf.
Iedere maand deelt een van onze columnisten een verhaal uit het werkveld. Ze nemen ons mee in het dagelijks leven van reclasseringwerkers, en laten zien wat ze zoal meemaken en waar ze tegenaan lopen.
Lucy Schipstra is Reclasseringswerker bij Leger des Heils Jeugdbescherming en Reclassering Arnhem. Ze werkt voornamelijk als toezichthouder en gedragstrainer.
