Sabir* heeft toezicht vanwege een penitentiair programma (PP). Dat betekent dat hij de laatste periode van zijn detentie buiten de gevangenis mag doorbrengen onder voorwaarden.
Zo moet hij minimaal 26 uur per week werken, en dat wordt gecontroleerd door een casemanager vanuit de gevangenis. Ook moet hij op bepaalde tijden thuis zijn en dat wordt gecontroleerd door elektronische monitoring. Daarvoor heeft hij een enkelband. Verder mag hij geen drugs of alcohol gebruiken. Wij als reclassering kunnen een urinecontrole (UC) doen om te checken of hij zich daaraan houdt. Ik doe al jarenlang PP-toezicht en heb ook zo nu en dan UC’s afgenomen. Dat doe ik als ik vermoed dat iemand toch drank of drugs gebruikt of als hij een verleden heeft waar dat een rol speelt.
Strenge regels
Bij Sabir heb ik geen enkele reden om een UC af te nemen. Hij is nooit een gebruiker geweest, hij is altijd op tijd op zijn afspraken en is open in de gesprekken. Hij wil niet meer terug naar de gevangenis en werkt er hard aan om zijn leven weer op te bouwen. Van huis uit is hij moslim en dat betekent binnen zijn familie dat er ook geen drank of drugs toegestaan zijn. Maar de afgelopen jaren is het beleid vanuit de gevangenis een stuk strenger geworden. Waar ze vroeger bij een relatief kleine overtreding, zoals toch een keer alcohol gebruiken, een waarschuwing gaven, wordt iemand nu zonder pardon weer naar binnen gehaald. En ik heb nu een email vanuit de gevangenis gekregen, waarin ik verzocht word om door te geven wanneer ik bij Sabir een UC ga afnemen. Want nu wil men dat dit bij iedere PP-deelnemer standaard gebeurt.
De eerstvolgende keer dat ik hem spreek, vertel ik Sabir dat ik een UC ga afnemen en leg uit hoe dat in zijn werk gaat. Dat gaat met een zogenaamde Ruma-factor. We doen een beetje vloeistof met een kenmerk erin (de Ruma-factor) in zijn koffie of water. Een half uur later moet hij gaan plassen en zit die Ruma-factor in zijn urine. Hij krijgt een potje en twee reageerbuizen mee. Het potje moet hij met urine vullen en daarna kan hij zelf de reageerbuizen op een pinnetje in het deksel duwen, waardoor die zich vullen met de urine. Zo houdt hij schone handen en hoef ik daar niet bij te zijn. De reageerbuizen doe ik daarna in een enveloppe met de juiste gegevens erbij en die wordt naar het lab gestuurd. Daar onderzoeken ze de urine op de aanwezigheid van drugs of alcohol en ook of de Ruma-factor aanwezig is, want dan kan er niet mee zijn gesjoemeld.
Ramadan
Maar Sabir aarzelt. “Moet dat echt zo?” vraagt hij. Ik vraag wat het probleem is. Het is Ramadan en dan mag hij niet eten en ook niet drinken. En hij had zich er juist zo goed aan gehouden tot nu toe. Daar moet ik even over denken. Ik besluit dat we de UC dan maar uitstellen. “Ik stuur je casemanager een bericht dat we de UC hebben uitgesteld tot na de Ramadan.” zeg ik hem. “Maar krijg ik daar dan geen moeilijkheden mee?”
“Nee, ik zal zeggen dat ik dat heb besloten.”
Een beetje weifelachtig stemt hij ermee in. Maar even later komt hij erop terug.“Weet je wat, doe het toch maar nu. Dan moet ik voor deze keer toch maar wat drinken. Want ik wil echt geen risico op problemen. Ik heb al een keer een meningsverschil gehad met de casemanager.” Ik zie dat dit een dilemma voor hem is en dat hij er echt mee zit. Ook bedenk ik dat hij alle afspraken is nagekomen en echt zijn best doet om zijn leven op een goede manier op de rit te krijgen. En ik weet dat zijn familie hem daarin steunt, ik heb er ook met zijn moeder over gesproken.
Soms moet je de regels een beetje creatief hanteren. “Weet je wat?” zeg ik, “we doen de UC wel nu, maar zonder Ruma-factor. Dan geef ik jou het vertrouwen dat je gewoon in dat potje gaat plassen en dat je niet in je broekzak stiekem een flesje andere urine hebt.Hij kijkt me een beetje ongelovig aan. “Echt?” Ik moet lachen. “Die kans is ook niet zo groot toch, met die outfit van jou?” Hij kijkt omlaag langs zijn T-shirt met daaronder een skinny jeans. Nu verschijnt er ook een lach op zijn gezicht.
Een week later heb ik de uitslag binnen. Negatief natuurlijk, niks aan de hand.
*Sabir is een gefingeerde naam.
