“Hoe is het jou gelukt om ondanks dakloosheid toch staande te blijven? Hoe kan je die kracht inzetten? Wat zijn je wensen en hoe zou je daar kunnen komen?”. Dit zijn een paar belangrijke vragen die gesteld worden aan deelnemers van Leger des Heils Housing First, op weg naar herstel. “Want kracht moet je hebben om overeind te blijven als je jarenlang de hele dag (en nacht) op straat moet overleven.” stelt Egbert Jan Stavast. Hij is persoonlijk begeleider van deelnemers die na vaak jarenlange dakloosheid een eigen woning krijgen via Leger des Heils Housing First.
Wat is het belangrijkste principe van Housing First en hoe werkt dat in de praktijk?
Naast het kernprincipe dat wonen een mensenrecht is, gaat Housing First ook uit van keuzeregie bij de deelnemer zelf. In hun eigen huis mogen de deelnemers ook gewoon gebruiken, als ze er maar geen overlast mee veroorzaken. “Dit geeft hen veiligheid en autonomie. En juist doordat het mag, komt er stabiliteit en meer rust”, ziet Egbert Jan. “Gebruik is geen constante struggle meer.” Ook het feit dat ze eindelijk een eigen plek hebben, geeft rust en zorgt voor stabilisering. Wel is er sprake van harm reduction; gebruik wordt bespreekbaar gemaakt: “Ik zie dat je gebruikt, ik zie wat het met je doet, hoe kunnen we je helpen om op een zo goed mogelijke manier te gebruiken?” Het is ook belangrijk dat je samen met je deelnemer een goed netwerk bouwt om de deelnemer heen; Housing First staat of valt met de samenwerking met de ketenpartners. Ook worden er voorwaarden gesteld aan de deelnemer om een eigen woning te krijgen: je moet je begeleidbaar opstellen en je moet een goede huurder zijn, dus je huur op tijd betalen en geen overlast veroorzaken. Bij maar liefst 80% van de deelnemers van Housing First gaat dit goed.
Natuurlijk ziet Egbert Jan wel dat het weer hebben van een eigen woning op elke deelnemer een ander effect heeft. “Ik ben bij mensen geweest die nog lang op hun balkon hebben geslapen. Anderen hadden snel hun eigen huisje ingericht en dan stond de 2e keer al de koffie klaar. En helaas zijn er dus ook weleens deelnemers bij wie het niet (meteen) goed gaat. Zo kwam een deelnemer toch weer in detentie terecht. “Gelukkig ging daarna de knop om en woont hij nu weer met succes in een eigen woning.“ Dat hoort bij het Leger des Heils: geloven in kansen, iedere keer weer.
Wat is het unieke aan werken als Housing First medewerker?
Bij het Leger des Heils staat ook het opbouwen van een relatie met de deelnemer centraal. Ook van de medewerkers binnen Housing First wordt echt verwacht dat ze iemand werkelijk zien staan, dat iemand mag zijn wie hij is. Want, stelt Egbert Jan: “Deelnemers hebben het snel genoeg door als je niet echt bent en niet betrokken bent. Als er echt naar je geluisterd wordt, geeft dat ook al heel veel. Je hebt echt een relatie met de deelnemer.” Dit staat ook in de folder ‘Houding First’ die we bij het sollicitatiegesprek laten lezen en dan zeggen we: “is dit waar je blij van wordt, past dit bij je?”. “We kijken uiteraard wel welke begeleider past bij welke deelnemer. Als iemand bepaalde kwaliteiten heeft die passen bij een deelnemer matchen we dat.”
Egbert Jan herinnert zich nog dat hij jaren geleden een uur lang naast een ernstig depressieve man zat, zonder een woord te zeggen. Deze man sprak hem jaren later aan tijdens een BBQ en is nu lid van de cliëntenraad. Ook denk hij met ontroering terug aan de keer dat hij na het overlijden van een deelnemer die hij vanaf het begin begeleidde meehielp met het voorbereiden van de afscheidsdienst. “Ik ben ook nog bij hem geweest toen hij in het ziekenhuis lag en heb toen afscheid van hem kunnen nemen. Je begeleidt echt van het begin tot het einde”.