Een goed gesprek: hoe doe je dat?

Een goed gesprek kan het verschil maken. Door echt contact te maken, bijvoorbeeld in een buurthuiskamer van het Leger des Heils, kan een vreemde even voelen als een vriend. Maar wat is het geheim van een goed gesprek? Psycholoog Ilse Nieuwland en Leger des Heils-gesprekstrainer Martine Sloezarwij leggen het uit. 

Martine Sloezarwij van het Leger des Heils in Den Haag is geregeld te vinden in een van de Haagse buurthuiskamers van het Leger. In de loop der jaren voerde ze heel wat gesprekken met bezoekers. Sinds kort geeft ze gesprekstrainingen aan vrijwilligers van het Leger, zodat zij gemakkelijker een praatje kunnen maken. Dat alles terwijl ze eigenlijk verlegen is – zegt ze – en een drempel over moet om het gesprek aan te gaan. Gelukkig verlagen haar nieuwsgierigheid en oprechte betrokkenheid bij anderen die drempel. "Ik breek het ijs met simpele vragen, zoals: woont u in de buurt? Of: bent u hier al eerder geweest? Dan komt vrijwel altijd het gesprek op gang."

De drempel die Martine soms ervaart, is volstrekt menselijk, weet psycholoog Ilse Nieuwland. Samen met Enny van Arkel richtte zij de stichting Oud Geleerd, Jong Gedaan op, die jongeren en ouderen met elkaar in contact brengt. Daarna volgde Bubbelbrekers, om mensen uit hun bubbel te halen en met elkaar in contact te brengen. Ilse: "De drempel voor een gesprek is vaak angst voor afwijzing. Het helpt als je beseft dat iedereen dit heeft, dat neemt de angst al enigszins weg. Wees daarnaast mild naar jezelf. Het lukt niet altijd en dat is ook oké. Soms heeft iemand geen zin in een gesprek. Dat zegt niets over jou. Neem zo’n afwijzing niet persoonlijk." Goede gesprekken maken de wereld mooier, is haar overtuiging. Ze vormen het fundament van haar stichtingen. "Onze aanpak is erop gericht drempels weg te nemen en gesprekken te faciliteren. Iedereen kan een goed gesprek voeren", stelt Ilse. "Het is een kwestie van zoeken naar de gemene deler, maar vooral een kwestie van luisteren, de ander de ruimte gunnen."

Artikel gaat verder onder de afbeelding.

Een gesprek gaat in het begin vrijwel altijd over koetjes en kalfjes. Over het weer of de reis naar de locatie, om af te tasten hoe iemand in zijn vel zit. Martine begint haar gesprekken vaak simpelweg met de vraag of iemand in de buurt woont. Dan merkt ze vanzelf hoe iemand erbij zit. De grootste valkuil bij een gesprek is haast hebben, waarschuwt Martine. Dat beaamt Ilse volledig. "Voor een goed gesprek neem je de tijd. Leg je mobiel weg, laat je gesprekspartner merken dat je oprecht aandacht hebt voor hem of haar."

Is het gesprek eenmaal op gang, dan kun je open vragen stellen. Zoals: waar word je blij van of wat was deze week een mooi moment voor je? Ilse: "Als dat niet werkt, kun je het gesprek meer sturen." Dat doen ze bij Bubbelbrekers door kaartjes op tafel te leggen. Op de kaartjes staan woorden als geluk, dromen, vriendschap of jeugd, of kunstonderwerpen zoals Van Gogh en Rembrandt. Ilse: "Thema’s die tot de verbeelding spreken en zo de  aanzet zijn voor een gesprek." Het grootste geheim van een goed gesprek is stilte, daar zit de ruimte in het gesprek. Ilse: "Dat heb ik zelf ook moeten leren. Aanvankelijk stelde ik veel vragen, maar dat laat de ander weinig ruimte. Gun je gesprekspartner ook het recht luisterend deel te nemen. Soms heeft iemand meer tijd nodig, maar een gesprek – ook als iemand alleen maar luistert – werkt altijd door. De kracht zit ’m dan in wat het gesprek later alsnog teweegbrengt. Soms leidt dat tot een mooi gesprek op een ander moment."

Het is belangrijk om tijdens een gesprek onbevooroordeeld te luisteren en je oordeel op te schorten. Martine: "Ik krijg soms heftige verhalen te horen. Dan is het lastig om niet te oordelen, maar het helpt om je eerste reactie voor je te houden. Stel in plaats daarvan liever aanvullende vragen als: wil je dit uitleggen of kan ik iets voor je doen? Schiet niet direct in de oplossingsmodus en kaap het gesprek niet met je eigen ervaringen. Sommige mensen willen alleen hun verhaal kwijt en zitten niet te wachten op jouw adviezen of persoonlijke ervaringen."

Beide vrouwen ervaren veel voldoening in het voeren van goede gesprekken. Martine vindt het mooi om de levensverhalen aan te horen, al is het soms zwaar. "Ik herinner mij een oude, depressieve dame met wie ik taaie gesprekken had die weinig verschil leken te maken. Pas veel later, na een heftige medische gebeurtenis in het leven van deze vrouw, vertelde ze mij dat ze zoveel aan onze gesprekken had gehad. Ze was heel dankbaar voor onze hulp. Het verschil dat je maakt door écht naar iemand te luisteren, is niet altijd zichtbaar. Toch kan het van grote waarde zijn."

Ilse is dankbaar voor de verschillende perspectieven die ze leert kennen. "De rijkdom van al die gesprekken is dat je anders leert kijken naar de wereld. Dankzij de gesprekken met bijvoorbeeld vluchtelingen en jongeren, ben ik me bewuster van mijn voorrechten en leer ik relativeren."