Hoe de wooncrisis het herstel van mensenlevens in de weg staat

Een eigen huis, een veilige plek om thuis te komen, is voor iedereen een basisvoorwaarde voor een waardig leven. Maar die veilige plek is door de wooncrisis steeds minder vanzelfsprekend. Door een tekort aan huizen lopen de prijzen flink op, waardoor het voor mensen bijna niet meer haalbaar is om een eigen woning te kopen of te huren. Dat geldt voor de gemiddelde Nederlander en al helemaal voor mensen die dakloos zijn geweest of psychische problemen hebben.

Sommige mensen lukt het niet om op eigen benen te staan, door bijvoorbeeld verslavingsproblematiek of een verleden als dak- of thuisloze. Andere mensen lukt het wel met de juiste begeleiding. Het Leger des Heils biedt passende woonvormen voor elk van deze groepen, maar de wooncrisis maakt de situatie steeds moeilijker. In dit artikel leggen we je uit hoe dat zit.

Iedereen kan terecht in de maatschappelijk opvang. Dit is meestal kortdurend, zoals de dag- en nachtopvang voor dak- of thuislozen. Ook is er een crisisopvang als er acuut dakloosheid dreigt. Als er nog een beetje extra hulp nodig is, biedt het Leger des Heils het Herstart programma aan. De maatschappelijke opvang is vooral een tijdelijke oplossing. Mensen hoeven dan niet op straat te leven, maar er wordt nog niet gewerkt aan herstel. Daarvoor moeten mensen naar een andere woonvorm.

Vanuit de maatschappelijke opvang is het mogelijk om door te stromen naar een beschermd wonen instelling. Dit kan als zelfstandig wonen niet meer, of nog niet lukt. Hier kunnen deelnemers langer terecht en is er begeleiding die precies past bij wat iemand nodig heeft. De gemeente waar je woont speelt hierin een belangrijke rol: die bekijkt of je in aanmerking komt voor beschermd wonen en financiert de opvang.

Binnen beschermd wonen wordt gewerkt aan herstel. Hulpverleners van het Leger des Heils werken samen met de deelnemers aan basisvaardigheden, die nodig zijn om het zelfstandige leven weer op te pakken. Denk hierbij aan koken, afspraken nakomen en wassen. Sommige mensen kunnen binnen enkele maanden doorstromen naar een eigen woning – bijvoorbeeld via Housing First -, anderen hebben langer hulp nodig en blijven een aantal jaar.

Tekst gaat verder onder de afbeelding

In de ideale situatie is de maatschappelijke opvang alleen bedoeld voor kortdurende opvang. Na een paar weken of maanden stromen mensen door vanuit de opvang naar een eigen woning of naar een begeleide woonvorm. Maar omdat er steeds minder huizen beschikbaar zijn, stokt de doorstroom. Dat heeft grote gevolgen.

Allereerst voor mensen die nu in een beschermde woonvorm zitten. Een eigen huis is vaak de laatste stap naar herstel. In een eigen huis kan er (eventueel met ambulante hulp) worden gewerkt aan zelfstandigheid en wordt het dagelijks leven weer opgepakt. Hoe langer mensen (onnodig) in een beschermde woonvorm zitten, hoe langer ze dit zelfstandige leven moeten missen. Dat maakt de stap naar een zelfstandig leven steeds groter.

Daarnaast heeft het ook effect voor mensen die in de maatschappelijke opvang zitten. Zij hebben soms meer begeleiding en hulp nodig, maar kunnen niet doorstromen naar een beschermde woonvorm. Hierdoor moeten ze langer gebruik maken van de maatschappelijke opvang, waardoor de problemen die deze mensen hebben niet aangepakt kunnen worden.

Tot slot heeft het vastlopen van de doorstroom ook grote gevolgen voor mensen die dringend hulp nodig hebben. Zij kunnen steeds lastiger een plek vinden in de maatschappelijke opvang, omdat die vol is en blijft. Daardoor wordt dakloosheid een reëel gevaar.

Meer zelfstandige woonplekken voor kwetsbare mensen zijn dus noodzakelijk. Alleen als de doorstroom op gang blijft, kunnen wij mensen in nood blijven helpen en hebben mensen de kans om een zelfstandig bestaan op te bouwen.

Als zelfstandig wonen (nog) niet lukt, dakloosheid dreigt of wanneer er bijvoorbeeld sprake is van verslaving, is beschermd wonen een vorm van opvang die voor sommige mensen simpelweg de beste oplossing is. Wel geloven we bij het Leger des Heils dat een eigen huis altijd het uitgangspunt moet zijn. Daarom zetten we ons de komende jaren in om meer zelfstandige woonplekken te realiseren. Mensen die nu in een beschermde woonvorm zitten, kunnen dan weer zelfstandig wonen. Als het nodig is kan er ook ambulante hulp worden ingeschakeld. Dat zorgt voor doorstroom, waardoor er in de maatschappelijke opvang plek blijft voor de mensen die nú een dak boven hun hoofd nodig hebben en nergens anders terecht kunnen.