Met het realiseren van een woonplek voor een dakloze man die in een tentje op een bedrijventerrein woonde, is Housing First in de regio Delft van start gegaan. Voor Marcia van Es, beleidsadviseur bij de gemeente Delft, ging er een lange aanloop en ontdekkingstocht aan vooraf. "Wij kregen de vraag: 'Waarom is er geen Housing First in Delft?' Dat was een goede vraag."
"We hebben net een dakloze man een eigen woning gegeven," begint Marcia van Es, senior beleidsadviseur bij de gemeente Delft. "Hij woonde in een tentje op een bedrijventerrein in Delft. Zorgverleners gingen regelmatig bij hem langs en boden hem een plek in een opvanglocatie aan, maar dat wilde hij niet. We kregen maar geen vat op hem. Dat is nu veranderd."
De man is een van de vijftien dakloze mensen die de komende maanden in de regio Delft een eigen woning krijgt. Het gaat om mensen die jarenlang binnen de maatschappelijke opvang circuleren of op straat leven en meerdere problemen tegelijkertijd hebben. Vaak kampen ze met een psychische stoornis in combinatie met verslaving.
Hij voelde zich weer mens. En hij deed weer mee in zijn buurt.
Onderzoek naar Housing First
Ze krijgen de woning toegewezen volgens het Housing First-principe. Van Es: "Normaal gesproken is het krijgen van een eigen woning het slotstuk van een uitgebreid zorg- en behandeltraject. Housing First draait de boel helemaal om. Mensen krijgen eerst een woning en van daaruit worden ze intensief begeleid bij al hun problemen. We werken hiervoor samen met het Leger des Heils en Limor."
De start van Housing First in de regio Delft had een jarenlange aanloop. Het begon eind 2019 met een motie van de ChristenUnie in de gemeenteraad van Delft. Van Es: "De strekking van die motie was: 'We horen in het land goede verhalen over Housing First. Waarom is dit er niet in Delft?' Ja, dat was een goede vraag."
Met Van Es als aanjager ging de gemeente op onderzoek uit. Hoe ging dat eigenlijk met Housing First in andere steden? Welke zorgorganisaties hebben er bewezen ervaring mee? "Als we met Housing First succesvol wilden zijn, moesten we ook contact zoeken met organisaties die er bewezen ervaring mee hadden."
Eigen plek geeft rust en vertrouwen
Zo belandde Van Es, op uitnodiging van het Leger des Heils en samen met de wethouder voor Wonen en Zorg, op een zachte bank vol kussentjes in een portiekwoning in Den Haag. Ze bezochten een man van begin vijftig die een eigen studio had gekregen. Van Es: "Het was geen perfect gestyled huis zoals je in woningbladen ziet, maar het was er knus en gezellig. Een groen parkietje tweette door ons gesprek heen."
Voordat de man de woning kreeg, leefde hij jarenlang op straat en verloor alles; zijn baan, huwelijk, het contact met zijn kinderen. In zijn eigen woning en met begeleiding van het Leger des Heils, kreeg hij zijn leven weer op de rit. Zijn woning gaf hem rust en vertrouwen. "Hij voelde zich weer mens. En hij deed weer mee in zijn buurt." Aan de muur hing een foto van zijn dochter, een meisje in de puberleeftijd. "Hij was zo trots dat hij haar in zijn eigen huis kon ontvangen. Als hij over zijn dochter vertelde, glinsterden zijn ogen."
Hoe meer Van Es en haar collega's zich in Housing First verdiepten, hoe enthousiaster ze werden. Housing First was niet alleen een goed plan voor Delft, maar ook voor buurtgemeenten Westland, Pijnacker-Nootdorp en Midden-Delfland. Er werd dan ook veel energie gestoken in gesprekken met wethouders en beleidsmakers in deze gemeenten. "Vertellen wat Housing First is en waarom het voor onze gemeenten kan werken; dat verhaal moet je blijven vertellen."
Niet aan lot overlaten
Als Van Es over Housing First vertelt, hoort ze geregeld kritiek. Waarom krijgen dakloze mensen in tijden van woningnood voorrang op een woning? Waarom zou je mensen die een potje van hun leven maken nog belonen ook? "Ik word dan een beetje boos en denk: ben je wel eens in een maatschappelijke opvang geweest? Daar ben je niet voor je lol. Het is niet je eigen plek en niets is van jezelf. Je leeft er tussen mensen met allemaal problemen. De kans dat het daar beter met je gaat is klein. We kunnen deze mensen niet aan hun lot overlaten."
Op de vraag of Housing First niet heel duur is, antwoordt ze: "We weten dat deze oplossing goedkoper is, omdat je een vicieuze cirkel doorbreekt, overlast beperkt en mensen duurzaam uit de dakloosheid helpt." En hoe gaan buurtbewoners reageren als er iemand met veel problemen naar hun wijk verhuist? "We hebben daar alle vertrouwen in. We geven dakloze mensen pas een woning na een uitgebreide intake en screening. Als mensen dan een woning krijgen, willen ze die niet meer kwijt. En ze worden goed begeleid, hè."
Wonen Eerst de oplossing
Eind november 2022 kreeg het opzetten van Housing First in de regio Delft nog meer wind in de zeilen. Van Es: "De overheid presenteerde toen het Nationaal Actieplan Dakloosheid 'Eerst een Thuis'." Met dit actieplan willen we dakloosheid voor 2030 beëindigen met een nieuwe aanpak. Hiervoor worden klassieke opvanglocaties vervangen door woonvormen waarbij mensen een eigen huis met bijbehorende sleutel krijgen. Wonen Eerst heet het, een principe dat ook het Leger des Heils omarmd. "Housing First is hier een belangrijk onderdeel van", vertelt Van Es. "Het wordt in het actieplan prominent genoemd als een van de manieren om dakloosheid permanent te beëindigen." Van Es besluit lachend: "Het realiseren van Housing First in onze regio was echt iets van de lange adem. Maar hier zijn we."
