Ik ben de jongste uit een gezin van vijf. We woonden in een uitdagende buurt in Amsterdam-Noord. Mijn moeder werkte als schoonmaakster, mijn vader was arbeidsongeschikt vanwege een hernia. Breed hadden we het niet, maar daar heb ik als kind niks van gemerkt; die nieuwste sneakers had ik toch niet nodig.
Op de middelbare school vormden we met een aantal schoolvrienden een band, BeatKidz. Na een paar jaar hadden we een hitje met Ali B. We kregen een publishing deal, een som geld, waarmee we een muziekstudio bouwden. Zo startten we als twintigjarige broekies een eigen bedrijf. Een man die als een broer voor mij was, werd onze manager en deed de financiën. We draaiden een goed jaar, onze muziek was in allerlei reclames en films te horen, we stonden op het punt om door te breken.
Aan het eind van dat jaar hadden we tachtigduizend euro omzet, dachten we. Tijd om uitbetaald te worden, maar we kregen onze manager niet te pakken. Toen we het niet meer vertrouwden, belden we onze bank. Wat bleek: we stonden tienduizend euro rood. Hij had ons geld voor zichzelf gebruikt. Ook had hij allerlei rekeningen niet betaald, waardoor onze schulden rap opliepen.
'Op het dieptepunt had ik 35.000 euro schuld'
Mijn droom was kapot en ook vriendschappen gingen stuk. Ik raakte depressief, begon steeds meer jointjes te roken en ongezonder te eten, alles om mijn ellende te vergeten. Ik praatte mezelf een slachtofferrol aan. Op het dieptepunt had ik 35.000 euro schuld. De deurwaarders wisselden elkaar af en mijn brievenbus zat stampvol; ik haalde er nooit iets uit, want er zat toch nooit goed nieuws tussen. Ik ontdekte dat Nederland een belachelijk schuldensysteem kent; als je niet kunt betalen, verhogen ze het bedrag.
Ondanks mijn burn-out gaf ik nog steeds workshops op scholen. Eén school zag dat het klikte tussen leerlingen en mij. Ze vroegen of ik daar wilde komen werken. Steady money, dacht ik, let’s go! Die leerlingen hadden de nodige uitdagingen en ik gaf hun eigenlijk adviezen die ik ook zelf kon gebruiken. Op een dag riep de zorgcoördinator mij bij haar, ze merkte dat er iets speelde. Ik vertelde geëmotioneerd het hele verhaal. ‘Ik ga je helpen’, zei ze, en dat raakte me, want ik had niet verwacht dat iemand mij zou willen helpen, het was toch míjn probleem? Deze vrouw bracht overzicht in mijn financiële chaos en maakte afspraken met alle schuldeisers – iets waar ik als de dood voor was. Door haar kreeg ik schuldenrust.
Tegelijk stuurde ze me naar een psycholoog. Al pratend ontdekte ik: deze zure persoon wil ik helemaal niet zijn, zo bén ik niet! Het roer moest om. Daarom begon ik oude hobby’s weer op te pakken, zoals stand-upcomedy. Bij een show van mij zat een tv-maker in de zaal en hij nodigde me uit om auditie voor een tv-programma te doen, en ik wérd het nog ook! Van de ene klus rolde ik in de andere en zo ontdekte ik: wow, ik kan nog iets bijdragen! Mijn carrière groeide, tot aan een RTL-contract toe. Op een dag, in 2018, ging ik op bed zitten en maakte ál mijn brieven open. Ik keek alle schuldeisers als het ware in de bek: ‘jij gaat er vandaag aan!’ Die dag betaalde ik al mijn schulden af. Na die sessie had ik nul euro op de bank, maar ik was schuldenvrij! De mooiste dag van mijn leven, ik huilde als een kind.
Wat ik anderen wil zeggen die ook in de schulden zitten, is dit: je bent niet alleen. Er zijn altijd mensen die jou willen helpen, je bent niet tot last. Geef niet op, je weet nooit wat er om de hoek ligt. Je bént niet je schulden! Je kunt in de min zitten, maar je bent niet minder.
De Kaapverdiaanse Amsterdammer Edson da Graca (42) is comedian en presentator van tv-programma’s als Willem Wever, Heel Holland Bakt Kids en Uit Het Rood. In dit laatste programma over schuldhulpverlening trad hij op als ervaringsdeskundige. Hij is getrouwd en vader van vier kinderen tussen de een en twaalf jaar.