Ruim drie jaar geleden begon de oorlog in Oekraïne. Honderdduizenden mensen vluchtten weg, en zochten een veilig onderkomen in andere landen. Een grote groep komt in Nederland terecht, en krijgt hier een plek. Een groep van ruim 130 Oekraïners wordt opgevangen op een locatie van het Leger des Heils in Rotterdam.
Het is stil op de lange gangen van het grote gebouw. Ooit deed het dienst als verzorgingstehuis, verraden de relingen aan de muur en de extra brede deuren. Op het eerste gezicht zou je niet verwachten dat ruim 130 mensen hier hun onderkomen hebben. Terwijl afdelingsmanager Martijn door de gang loopt, legt hij uit: “Veel van de mensen die hier wonen, werken overdag. Ze zijn hier om te eten en te slapen, en hebben verder gewoon een volle dag.”
Werken
Dat veel mensen ondertussen werken, is niet zo vreemd. Terwijl de oorlog voortduurt, staat het leven van de mensen die zijn gevlucht ook niet stil. Martijn: “In het begin, toen ze hier net aankwamen, wist niemand hoe lang het zou gaan duren. De verwachting was misschien wel dat ze snel weer naar huis konden. Maar we zijn ruim drie jaar verder. Een deel van de mensen is de Nederlandse taal gaan leren spreken, en wil hier blijven.”
Toen de oorlog net uitbrak, lag de voornaamste focus op opvang. De grote stroom vluchtelingen moet vooral snel onderdak krijgen. Er worden verschillende locaties ingericht, om iedereen een plek te bieden. Omdat veel van die locaties tijdelijk worden gehuurd door de gemeente, sluiten er in de komende periode meerdere plekken in Rotterdam. Martijn: “We zijn het gebouw nu aan het klaarmaken, want binnenkort zitten hier in totaal 300 Oekraïners. De gemeente heeft ervoor gekozen om deze plek te gaan gebruiken: het is groot en ligt aan de rand van de stad.”
Sober
Het leven in de opvang is sober. Het hele gebouw is verdeeld in lange gangen met kamers. Het sanitair wordt gedeeld met drie kamers. Per gang is er ook een ruimte ingericht die dienstdoet als gezamenlijke woonkamer en keuken. Martijn: “Je ziet duidelijk wat voor mensen er op de verschillende gangen leven. Sommige groepen hebben hun woonkamer gezellig gemaakt, met plantjes en decoratie. Andere woonkamers zijn helemaal kaal.”
Perspectief
Omdat het perspectief van de mensen verandert, is ook de rol van Martijn in de loop der jaren anders geworden. Martijn: “In het begin lag de focus op noodopvang. Er moest vooral heel veel praktisch geregeld worden. Nu ben je meer begeleider. Hoewel de taalbarrière soms lastig blijft, probeer je de mensen ook echt te helpen als ze problemen hebben.”
Klem
Een groot probleem is volgens Martijn het perspectief van een deel van de vluchtelingen. “Mannen die zijn gevlucht, die eigenlijk moeten vechten, kunnen niet zomaar meer terug. Dan worden ze ofwel opgepakt, of alsnog naar het front gestuurd. En hier in Nederland kunnen ze straks hun paspoort niet verlengen. Dat komt door het beleid dat president Zelensky voert. Die mannen zitten dus klem: naar de gevangenis in Oekraïne, of zonder paspoort hier blijven.”
Een van de mannen die is gevlucht, is Vlad. Door een ernstig auto-ongeluk jaren geleden, heeft hij vermindert zicht. Hij is nu een tijd in Nederland, en hoopt hier te kunnen blijven. “Nederland is echt een mooi land. Hopelijk vind ik een nieuwe baan, en kan ik gaan werken.” Teruggaan naar Oekraïne is voor hem nog geen optie. “Nee, nu nog niet. Misschien ooit.”
Regelmatig heeft Vlad nog contact met zijn ouders, die wel in Oekraïne zijn gebleven. “Ik probeer ze regelmatig te spreken. Om te horen hoe het daar gaat, en om te laten weten hoe het met mij is.” De ouders van Vlad sturen nog weleens een doos met snoepjes uit Oekraïne, die alleen daar te verkrijgen zijn. “Dat is toch echt de smaak van thuis.”
Tekst gaat verder onder de foto
Toekomst
De toekomst voor alle tienduizenden Oekraïners hier in Nederland is voorlopig nog onzeker. Of ze ooit terug kunnen, wat er over blijft van hun land, en of ze hun geliefden die zijn achtergebleven nog zullen zien, is de vraag. Die onzekerheid zou de meeste mensen slopen. Maar Martijn ziet ook veel veerkracht bij de mensen die hij begeleid. Martijn: “Het is echt een sterk en bijzonder volk, daar ben ik wel achter gekomen door mijn werk met deze mensen.”
Sinds de inval van Rusland in Oekraïne in februari 2022 zijn miljoenen Oekraïners gedwongen geweest te vluchten. Ook naar Nederland. Vele ontheemden uit Oekraïne hebben een veilig heenkomen gevonden in ons land. Op zo’n dertig plekken in Nederland verzorgt het Leger des Heils, in opdracht van en samenwerking met betreffende gemeenten, de opvang van zo’n vijfduizend Oekraïners.
Helaas duurt de oorlog voort en de verwachting is dat dit op korte termijn niet zal veranderen. Ontheemden uit Oekraïne zullen dus nog langere tijd in Nederland verblijven. Gemeenten, opvangorganisaties, vele vrijwilligers en betrokken departementen en overheidsorganisaties werken elke dag aan het mogelijk maken van deze opvang. Maar er is wel veel veranderd.
De behoefte aan toekomstperspectief in Nederland is alsmaar groter geworden, omdat terugkeer naar Oekraïne vooralsnog niet aan de orde is. Het bieden van alleen een veilig heenkomen is dan ook uitgebreid met diverse vormen van hulp en ondersteuning bij het vinden van werk, gezondheidsproblematiek, scholing, kinderopvang en -begeleiding, vrije tijdsbesteding, zingeving, enzovoort. Naast een goed georganiseerde opvang, is het zoeken naar en vinden van nieuw perspectief meer en meer centraal komen te staan. Samen op weg naar een hoopvolle toekomst is voor Nederlanders en Oekraïense vluchtelingen de nieuwe realiteit.
