In dit verhaal lees je hoe het zit met de opvang van dakloze mensen in de winter, en wat het verschil is tussen winteropvang en de winterkouderegeling.
Hieronder lees je verder hoe de winterregeling er in de praktijk uitziet, als we inzoomen op twee heel verschillende steden: Groningen en Amsterdam.
Benen geamputeerd
In bovengenoemd verhaal wordt onderkoeling als één van de redenen genoemd waarom in de grote steden onder het vriespunt een winterkouderegeling in werking treedt. Buiten slapen is dan simpelweg te gevaarlijk.
Dat het mis kan gaan, bleek wel in de Amsterdamse winter van 2018/2019. Jos van Doorn herinnert zich het verhaal over een man die niet te handhaven was in de opvang. Van Doorn is namens het Leger des Heils verantwoordelijk voor het opvangen van dakloze mensen tijdens de winterkouderegeling in Amsterdam. De man was meerdere keren agressief tegen het personeel en andere mensen. Hij verdween uit beeld. Toen hij enige tijd later werd aangetroffen in een park, waren zijn onderbenen bevroren in de vrieskou. Zijn onderbenen moesten geamputeerd worden.
De winteropvang in Amsterdam
Ook dit jaar is er weer een permanente winteropvang. Vier maanden lang (1 december 2024 to1 april 2025) mogen dak- en thuislozen (na een screening van de GGD) gebruik maken van de nachtopvang. Hiervoor zijn ongeveer 270 plekken beschikbaar, verdeeld over verschillende locaties door de stad. Daarnaast is ook de winterkouderegeling weer van kracht. Als de gevoelstemperatuur buiten onder de 0 graden daalt, dan kunnen dak- en thuisloze mensen gebruik maken van de winterkouderegeling. Hiervoor kunnen er 230 extra plekken - dus bovenop de al 270 beschikbare winteropvangplekken - worden gerealiseerd.
De winteropvang in Groningen
Hoe werkt de opvang van dakloze mensen in de winter in Groningen? We nemen de stad in het hoge noorden onder de loep.
In Groningen kunnen mensen die op straat leven dit jaar terecht bij de winternachtopvang aan de Sontweg 8a in Groningen, tegenover de IKEA. Deze locatie is de vervanger van de boot die er vorige winter lag. De winternachtopvang is vanaf 1 december tot 30 april dagelijks geopend. De verwachting is dat er dagelijks gemiddeld 30 mensen zullen slapen. Het pand heeft ruimte voor maximaal 70 personen.
Als de gevoelstemperatuur onder de -10 graden komt, worden buitenslapers actief door zorgorganisaties en de politie van straat gehaald en naar de nachtopvang gebracht. De kans op onderkoeling en gezondheidsproblemen is dan te groot. Als het warmer is, hebben alleen mensen die normaal gesproken ook gebruik mogen maken van de maatschappelijke opvang, recht op onderdak.
Waarom heeft niet iedere stad in Nederland een permanente winteropvang?
- Aanzuigende werking. Het is een term die in politieke discussies over de winteropvang geregeld voorbijkomt. Als bijvoorbeeld Amsterdam een winteropvang heeft en Rotterdam niet, zoeken dakloze mensen uit Rotterdam hun heil in de Amsterdamse winteropvang.
- Ook trekt een winteropvang mensen uit omringende EU-landen aan die normaal gesproken geen recht hebben op opvang. Toen er nog een winteropvang in Amsterdam was, mochten deze mensen officieel niet van de winteropvang gebruikmaken. In de praktijk bleek dit bij een grote toeloop niet te werken en niet altijd te controleren.
Hoogzwanger
Jos van Doorn uit Amsterdam herinnert zich een Roemeense man met zijn hoogzwangere vrouw die zich bij de winteropvang meldde. "Hij vertelde me dat hij in Roemenië zijn hele schamele hebben en houden had verkocht en met dat geld een busticket had gekocht naar Amsterdam. Hij wilde 'a better life for us and our child'. Deze mensen hebben verkeerde verwachtingen en zijn volstrekt kansloos en vatbaar voor uitbuiting en misbruik. Je kunt de bureaucratische maatstaf moeilijk handhaven als er mensen van vlees en bloed voor je neus staan."
- Een winteropvang is een noodopvang en lost problemen meestal niet op. Als de winteropvang na de winter weer sluit, staat er ineens een grote groep mensen op straat.
- Een winteropvang kost een hoop geld. In Groningen kost die ten minste 200.000 euro. In Amsterdam gaat het om enkele miljoenen euro’s per jaar.
